του Αλέξανδρου Φατσή
Όταν γίνεται μια συζήτηση για τα τρόφιμα από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ) πάντοτε οι κραυγές παίρνουν τη θέση των επιχειρημάτων. Ακόμη όμως και όταν δεν συμβαίνει αυτό, η συζήτηση περιστρέφεται αποκλειστικά γύρω από το πόσο κακό κάνουν τα μεταλλαγμένα και πόσο επικίνδυνα είναι για μας και το περιβάλλον. Όχι για το αν είναι πράγματι επικίνδυνα και κατά πόσον θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια εναλλακτική. Το θέμα δεν είναι βέβαια απλό. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη, ανάμεσα τους πολιτικοί και οικονομικοί.
Πριν προχωρήσουμε όμως περισσότερο θα ήθελα να τονίσω το εξής. Προσωπικά,στο βαθμό που θα μπορούσα να το αποφύγω, δεν θα κατανάλωνα μεταλλαγμένα προϊόντα. Δεν γράφω δηλαδή αυτό το κείμενο ως υπερασπιστής τους. Από την άλλη, κάθε συζήτηση πρέπει να έχει ως στόχο την αναζήτηση της αλήθειας και όχι απλώς την διατύπωση των απόψεων μας. Ελπίδα μου είναι λοιπόν να ωθήσω προς την καλύτερη εξέταση του ζητήματος από όλους μας αντί για ένα τυφλό κυνήγι μαγισσών.
Καταρχάς να πω ότι δεν είμαι εναντίον των τροφών από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς στο ράφι του σούπερ μάρκετ και στο πιάτο μας αρκεί:
1) Να υπάρχει σχετική ευδιάκριτη σήμανση πάνω στο προϊόν. Αν έχω δικαίωμα να αγοράζω τσιγάρα για τα οποία υπάρχει η βεβαιότητα ότι βλάπτουν την υγεία μου, γιατί να μην έχω το αντίστοιχο δικαίωμα για μια τροφή η οποία υπάρχει απλώς το ενδεχόμενο να είναι επικίνδυνη; Από τη στιγμή που θα υπάρχει η σήμανση, ο καθένας μας θα είναι υπεύθυνος για τις επιλογές του. Αυτή η καθολική απαγόρευση που προτείνεται από τους πολέμιους των ΓΤΟ, περισσότερο στο κυνήγι μαγισσών που ανέφερα πιο πάνω παραπέμπει, παρά σε οτιδήποτε άλλο.
2) Να δεσμευτούν οι εταιρείες που διαθέτουν τα προϊόντα αυτά ότι, αν τελικά αποδειχθεί ότι βλάπτουν την υγεία του καταναλωτή, θα παράσχουν τις αντίστοιχες αποζημιώσεις. Και, επειδή καλές είναι οι δεσμεύσεις αλλά όχι αρκετές, αντίστοιχη ασφάλιση του προϊόντος τους από ασφαλιστικούς οργανισμούς ακριβώς για το συγκεκριμένο ενδεχόμενο. Αν οι εταιρείες ειλικρινά πιστεύουν ότι τα προϊόντα τους δεν εγκυμονούν κανένα κίνδυνο για τον καταναλωτή, δεν θα έχουν κανένα λόγο να μην προχωρήσουν σε μια τέτοια δέσμευση. Αντιστοίχως, αν τα στοιχεία για την ασφάλεια του κάθε προϊόντος είναι επαρκή, δεν θα δυσκολευτούν καθόλου να βρουν εταιρείες που θα δεχτούν να ασφαλίσουν το προϊόν για ένα τέτοιο ενδεχόμενο με πολύ χαμηλό κόστος. Στο ερώτημα γιατί να μην γίνεται το ίδιο και με όλα τα υπόλοιπα προϊόντα, η απάντηση είναι ότι συχνά γίνεται.
Οι αυτοκινητοβιομηχανίες εκτός από τις δηλώσεις τους για την ποιότητα κατασκευής των προϊόντων τους, μας παρέχουν και κάποια χρόνια εγγύηση – ασφαλίζουν με άλλα λόγια το προϊόν τους. Η αλήθεια είναι ότι στα τρόφιμα δεν εφαρμόζονται τέτοιες πρακτικές. Πιστεύω όμως ότι δεν θα ήταν κακή ιδέα. Για παράδειγμα, το σιτάρι καταναλώνεται χωρίς κάποια παρενέργεια από μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας εδώ και τουλάχιστον 6.000 χρόνια. Οπότε δεν νομίζω να αρχίσει να μας δημιουργεί προβλήματα υγείας έτσι ξαφνικά. Για την πατάτα όμως με γονίδια καβουροδεινόσαυρου ώστε να φτάνει σε μέγεθος φάλαινας φυσητήρα μέσα σε 5 ώρες και μάλιστα χωρίς πότισμα, δεν ξέρω αν μπορώ να πω το ίδιο.
3) Να υπάρχει δέσμευση των εταιρειών για διαδικασίες που εξασφαλίζουν τη μη απελευθέρωση των οργανισμών αυτών στη φύση με μη αναστρέψιμο τρόπο. Και φυσικά αντίστοιχη ασφάλιση από κάποιον ασφαλιστικό οργανισμό. Ακόμη και αν η συντριπτική πλειονότητα των οργανισμών που έχουν υποστεί γενετική τροποποίηση αποδειχθούν, πέραν πάσης λογικής αμφιβολίας, ακίνδυνοι ή/και ωφέλιμοι, αυτό είναι μάλλον απίθανο να συμβεί με όλους. Λογικό θα είναι λοιπόν ο επικίνδυνος οργανισμός να απομακρυνθεί από την παραγωγή. Αν όμως έχει ήδη εξαπλωθεί στο περιβάλλον, κάτι τέτοιο θα είναι κυριολεκτικά αδύνατο. Με άλλα λόγια αν η πατάτα με το γονίδιο του καβουροδεινόσαυρου καταλήξει να γίνει μέρος του οικοσυστηματος, δεν θα υπάρχει δυνατότητα να μην τρώμε τέτοιες πατάτες αν τελικά διαπιστώσουμε ότι είναι επικίνδυνες. Με άλλα λόγια το τζίνι θα έχει βγει από το μπουκάλι και μην τον είδατε τον Παναή (έτσι λέγεται το συγκεκριμένο τζίνι): θα την έχει κάνει για Χονολουλού με ελαφρά πηδηματάκια.
Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Ότι τα μεταλλαγμένα είναι επικίνδυνα; Η απάντηση είναι ότι δεν έχουμε ιδέα! Το ότι δεν έχουμε ιδέα όμως πρέπει να το πάρουμε ως κυριολεξία. Όχι να το ερμηνεύσουμε ότι καλά και ντε είναι ο θάνατος στο τραπέζι μας. Με αυτά λοιπόν τα δεδομένα, ας εξετάσουμε λίγο βαθύτερα το θέμα.
{fcomment width=600 mail_to=Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.}
